Już od stycznia wchodzą  w życie nowe przepisy, które mają ogromny wpływ na cały obrót gospodarczy. Nowelizacja wprowadza bowiem trzecią kategorię podmiotów w zakresie dokonywania transakcji. Od 1 stycznia 2021 r. będziemy mieć do czynienia z konsumentem, przedsiębiorcą, a także z przedsiębiorcą z prawami konsumenta. Nowe zasady będą stosowane do nowych transakcji, tj. tych zawartych od 1 stycznia.

Jak było do tej pory?

Dotychczas mieliśmy prosty podział na konsumentów oraz przedsiębiorców. Konsument jest traktowany jako strona z założenia słabsza. Z tego względu ustawodawca zadbał o ochronę jego interesów. Ma to wpływać na wyrównanie szans konsumenta w relacji do przedsiębiorcy.

Wprowadzane zmiany opisałam skrótowo w poprzednim artykule, który możesz przeczytać  TUTAJ .

Kogo możemy uznać za konsumenta?

Konsumentem jest więc każda osoba , która kupuje jakąś rzecz czy zamawia jakąś usługę od przedsiębiorcy, którą wykorzystuje na cele prywatne. Zakup nie może być związany ani z wykonywaniem zawodu, ani z prowadzoną działalnością.

Kim jest przedsiębiorca?

Definicji pojęcia “przedsiębiorcy” mamy kilka. Generalizując, za przedsiębiorcę będzie uważany podmiot prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Działalność ta powinna być prowadzona w sposób ciągły. Jej celem jest osiąganie zysku.

Kim będzie przedsiębiorca z prawami konsumenta?

Zgodnie z definicją nowych przepisów, przedsiębiorca z prawami konsumenta, to:

Przywileje dotychczas przynależne jedynie konsumentom będą przysługiwać także osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą. Oczywiście nie w każdym wypadku.  Dotyczy to sytuacji, gdy przedsiębiorca w danej transakcji występuje w pozycji zbliżonej do pozycji konsumenta.  Chodzi o transakcje, których przedmiotem są rzeczy, usługi, co do których dana osoba nie występuje jako profesjonalista. Innymi słowy, przedsiębiorca ten nie ma szczegółowej i specjalistycznej wiedzy na temat przedmiotu zawieranej umowy. W przeciwieństwie do podmiotu, który ten towar czy usługę sprzedaje.

Jak ustalić kto będzie przedsiębiorcą z prawami konsumenta?

Nowy klient będzie posiadał szereg uprawnień konsumenckich. Szczegółową analizę tych poszerzonych uprawnień dla jednoosobowych działalności znajdziesz w dalszej części artykułu.

Analizując nowe przepisy już na wstępie pojawia się zasadniczy problem. Jak zidentyfikujemy czy w danej transakcji bierze udział zwykły przedsiębiorca czy przedsiębiorca z prawami konsumenta? Przepisy mówią o sprawdzeniu kodów PKD we wpisie w CEIDG.

Obserwując to co przedsiębiorcy wpisują jako przedmiot swojej działalności w PKD przyprawia nieraz o zawrót głowy. Często znajdziesz tam upchany szereg kategorii, które nie mają nic wspólnego z rzeczywistym wachlarzem usług. Klasy wpisywane niejako na zapas. Im szerzej opisany przedmiot działalności w PKD tym mniejszy zakres ochrony dla takiego przedsiębiorcy? W końcu skoro dana osoba sama twierdzi, że się czymś trudni, to powinna znać się na wszystkim co wpisała w swoim PKD. Jeżeli coś wchodzi w zakres przedmiotu z klasyfikacji podanej w CEIDG, to teoretycznie mamy do czynienia ze zwykłą umową B2B. Niestety. Sprawa nie będzie tak łatwa.

Wpis PKD w konkretnym przypadku może okazać się niewystarczający. Sądy powszechne wypowiadały się już na temat “czynności o charakterze zawodowym”. Uznano, że istotne w tym względzie jest faktyczne wykonywanie danej działalności. Co więcej, działalność ta ma być prowadzona w sposób ciągły i zorganizowany. Nie chodzi zatem o okazjonalnie podejmowane czynności. Samo PKD nie przesądzi o tym czy mamy do czynienia z nowym rodzajem klienta.

PKD + oświadczenie

Weryfikując status kontrahenta (poza jego PKD) będzie można bazować na złożonym przez niego oświadczeniu co do zawodowego charakteru transakcji. Wprowadzając nową procedurę sprzedażową wobec nowego podmiotu w obrocie, trzeba przygotować nowe wzory dokumentów. Takie, które będą odpowiadać statusowi przedsiębiorcy z prawami konsumenta. Mowa np. o wzorach wszelkich formularzy. Skoro osoba ta będzie mogła np. odstąpić od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni, to powinna złożyć oświadczenie, że faktycznie dany zakup dokonała na firmę, ale nie miał on dla niej charakteru zawodowego.

Wprowadzenie powyższych rozwiązań nie będzie idealnym rozwiązaniem problemu. Takiego rozwiązania po prostu nie ma. Być może, gdy przepis ten będzie obowiązywał już dłuższy czas, praktyka sama zweryfikuje prawidłowy sposób postępowania. Oparcie znajdziemy wówczas w orzeczeniach sądowych, które rozstrzygną spory pomiędzy przedsiębiorcą a przedsiębiorcą z prawami konsumenta.

Innym rozwiązaniem jest uznanie wszystkich transakcji z osobami prowadzącymi jednoosobowe działalności gospodarcze za transakcje z przedsiębiorcami z prawami konsumenta. Jest to wyjście bezpieczniejsze. Nie ma ryzyka sporu, w przypadku błędnej kwalifikacji kontrahenta. Drugą stroną medalu są koszty jakie można ponieść z tytułu przyznania uprawnień konsumenckich tak szerokiemu gronu kontrahentów.

Przedsiębiorca z prawami konsumenta – przykład

Żeby lepiej zobrazować nową sytuację prawną, podam prosty przykład.

Przedsiębiorca z prawami konsumenta – czyli z jakimi prawami?

Dodatkowe uprawnienia, które przyznano przedsiębiorcy o prawach konsumenta dotyczą:

Na co wpłyną zmiany?

Zmiany jakie zaczną obowiązywać od początku 2021 r. mają wpływ na wszystkie istniejące procedury sprzedażowe. Przedsiębiorcy muszą uaktualnić swoje regulaminy. Od 2021 r. każdy regulamin powinien zawierać odrębną część poświęconą przedsiębiorcy z prawami konsumenta.

Podkreślam, że nie będzie wystarczającym wprowadzenie jedynie zapisów o nowym rodzaju klienta w słowniczku pojęć. Podanie definicji trzeciej kategorii podmiotów, z którymi zawiera się umowy, to jedynie wstęp do prac nad nowym brzmieniem regulaminu. Po jej wprowadzeniu należy szczegółowo przeanalizować swoją procedurę sprzedażową. Krok po kroku przejść po poszczególnych jej elementach i zastanowić się czy w danym wypadku, uprawnienia konsumenta nie będą dotyczyć także naszego nowego klienta. Wszystko to powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie we wzorach naszych dokumentów.

Konkretne zmiany dotyczące nowego podmiotu

Co w rzeczywistości się zmieni?

Klauzule niedozwolone

Przedsiębiorca z prawami konsumenta nie będzie związany postanowieniami regulaminu (umowy), które nie zostały z nim indywidualnie uzgodnione, a które naruszają rażąco jego interesy.  Te zapisy regulaminów, które są niekorzystne na tyle, że można je uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami, są nieważne.  Nie wiążą konsumenta. Od 2021 r. nie będą także wiązać przedsiębiorcy z prawami konsumenta.

Ustawodawca stworzył przykładowy katalog takich niedozwolonych postanowień. Możesz go sprawdzić -> TUTAJ. Dobrym źródłem informacji w zakresie klauzul niedozwolonych jest także rejestr decyzji wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Rejestr ten jest spisem decyzji, na podstawie których zakazano stosowania określonych zapisów umów czy regulaminów.

Rękojmia za wady

W zakresie  uprawnień konsumenta związanych z wadą kupionych rzeczy, przedsiębiorca z prawami konsumenta będzie miał praktycznie te same uprawnienia co konsument . Są jednak pewne istotne wyjątki! Ustawodawca wyłączył stosowanie wobec nowego podmiotu kilku przepisów.

Jeden z tych wyjątków jest szczególnie istotny przy tworzeniu nowych zapisów regulaminu. Chodzi o możliwość ograniczenia i wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy za wady. W przypadku konsumenta takie ograniczenia lub wyłączenia uprawnień z rękojmi są możliwe jedynie, gdy ustawa WPROST wskazuje na taką możliwość. W przypadku przedsiębiorcy z prawami konsumenta nie ma takiego wymogu.

Jednocześnie wyłączono wobec przedsiębiorcy z prawami konsumenta stosowanie zasad określonych w art. 563 i 567 § 2 Kodeksu Cywilnego. Kupujący ten nie utraci zatem uprawnień z tytułu rękojmi, nawet jeśli nie zbada zakupionej rzeczy w sposób i w terminie zwyczajowo przyjętym.  Jeżeli nie powiadomi sprzedawcy o istnieniu wady niezwłocznie po jej wykryciu, to również nie utraci swoich uprawnień.  To wszystko jest oczywiście zupełnym przeciwieństwem sytuacji kupującego będącego przedsiębiorcą, który dokonuje zakupu związanego ze swoją działalnością zawodową.

Roszczenie przedsiębiorcy o prawach konsumenta o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku od dnia stwierdzenia wady. Bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem  2 lat od wydania rzeczy ruchomej , a  5 lat od wydania nieruchomości. 

Ponadto, jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy (w przypadku wadliwości towaru i zwłoki sprzedawcy w odbiorze tej rzeczy) przedsiębiorca z prawami konsumenta nie ma obowiązku jej sprzedać.

Reklamacja – dodatkowe ułatwienia dla nowego klienta

Przedsiębiorca z prawami konsumenta skorzysta z krótkiego terminu na rozpatrzenie reklamacji. Tak jak i w stosunku do konsumenta, termin ten będzie mógł wynosić maksymalnie 14 dni kalendarzowych. W przypadku braku odpowiedzi na złożoną reklamację w tym terminie, żądanie nowego klienta będzie uznawane za uzasadnione.

Przedsiębiorca z prawami konsumenta będzie korzystał także z bardzo korzystnego domniemania. Mianowicie,  jeżeli wada fizyczna zostanie wykryta przed upływem roku od dnia wydania rzeczy, to automatycznie uznaje się, że ta wada istniała już w momencie jej wydania kupującemu.  Oznacza to nic innego jak to, że w przypadku sporu przedsiębiorca ten będzie musiał wykazać jedynie istnienie wady i datę jej ujawnienia. Sprzedawca, aby odeprzeć roszczenia kupującego, będzie musiał udowodnić, że wada rzeczy powstała wyłącznie na skutek działań kupującego. Co oczywiste, jest to znaczne utrudnienie dla sprzedawcy i często może wiązać się z koniecznością powołania biegłego i poniesienia kosztów sporządzenia opinii.

Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi może zostać ograniczona, ale nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa

Przedsiębiorca z prawami konsumenta skorzysta także z prawa do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny. Odstąpienie będzie realizowane na takich samych zasadach jakie dotychczas przysługiwały wyłącznie konsumentom. Konsekwentnie, w terminie 14 dni od otrzymania rzeczy, przedsiębiorca bez podania przyczyny będzie mógł się rozmyślić i zwrócić towar.

Ustawodawca rozszerzył uprawnienie do odstąpienia na szerokie grono nowych klientów. Odpowiedzią sprzedawców powinno być odpowiednie opracowanie regulaminów i spełnienie obowiązku informacyjnego. Dobrze poinformowany klient, to podstawa bezpieczeństwa sprzedawcy.

Jakie uprawnienia nie obejmą przedsiębiorcy z prawami konsumenta?

Przedsiębiorca z prawami konsumenta nie będzie objęty ochroną instytucjonalną przysługującą konsumentom. Oznacza, to że nowy klient nie będzie mógł szukać pomocy u Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta oraz rzeczników powiatowych. Urzędy te nie wesprą jego działań w sporze ze sprzedawcą, gdyż przedsiębiorca konsumentem nie jest. Fakt posiadania wielu uprawnień konsumenckich nie zmienia traktowania go jako przedsiębiorcy w tym wymiarze.

Rozszerzenie uprawnień sprzedawcy?

Wynikiem wprowadzonych zmian jest także pewne zwiększenie uprawnień sprzedawcy. Skoro przedsiębiorca w pewnych sytuacjach ma być traktowany jak konsument, to rodzi to także określone konsekwencje po stronie producenta, importera, dystrybutora itp.

Chodzi o regres pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorcami, którzy wyprodukowali, sprowadzili lub odsprzedali dany towar. Gdy nabywca końcowy (dotychczas tylko konsument, a od 1 stycznia także przedsiębiorca z prawami konsumenta) zgłosi roszczenia związane z wadliwością towaru, to sprzedawca będzie mógł żądać zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów od przedsiębiorcy, od którego nabył ten wadliwy towar. O szczegółach tego uprawnienia i sposobie dochodzenia zwrotu kosztów opowiem w kolejnym wpisie. 🙂

Podsumowanie

Nowy rok powinien oznaczać rozpoczęcie stosowania nowych regulaminów przez wszystkich sprzedawców. Wprowadzane zmiany zdecydowanie poszerzają uprawnienia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Zmiany dotyczą ochrony przed klauzulami niedozwolonymi, zwiększenia ochrony przed wadami oraz przyznania prawa do odstąpienia od umowy bez powodu. Podkreślam, że rozszerzenie uprawnień z rękojmi za wady może zostać wyłączone. I to bez istnienia szczególnej podstawy dla tego rodzaju ograniczeń.  Wystarczy, że odpowiednio opracujesz swój regulamin/wzorzec umowy.

Czy wprowadziłeś już odpowiednie zmiany do swojego regulaminu? Do końca roku pozostało już niewiele czasu! A może jesteś w trakcie tych zmian i potrzebujesz pomocy? Daj znać w komentarzu 😉